کتاب‌فروشی‌های مشهد؛ هر چه از مرکز شهر دورتر، کتاب فروشی کمتر

میزان راحتی یا دشواری دسترسی به کتاب فروشی ها در مشهد، ارتباط مستقیمی دارد با مکان زندگی شما در این دیار. مرکز شهر، بهشت کتاب خوان هاست و هرچه از مرکز به جهت های مختلف دور شوید، میزان و امکان دسترسی به کتاب فروشی ها دشوارتر می شود.

خیابان ابن سینا، خیابان دانشگاه و پاساژ مهتاب در خیابان سعدی، محل اجتماع بیشترین و قدیمی ترین کتاب فروشی هاست و همان طور که می دانید، همه این خیابان ها در مساحتی محدود واقع شده اند؛ البته کتاب فروشی های دیگری نیز در نقاط مختلف شهر هستند و برهوت کامل نیست، اما بسیار پراکنده، کم تعداد و البته از نظر تنوع و موجودی کتاب نیز به اندازه کتاب فروشی های مرکز شهر غنی نیستند؛ البته این اتفاق غریبی نیست و مثلا در پایتخت نیز خیابان انقلاب و حومه، در اصفهان خیابان آمادگاه و در شیراز خیابان ملاصدرا، کُلونی کتاب فروشی هاست.

اما با توجه به گسترش شهر، ترافیک و مشکلات مبتلا به آن، اگر کتاب فروشی هایی در مناطق مختلف داشته باشیم، علاوه بر دسترسی آسان برای همه شهروندان، چهره فرهنگی شهر خوش نقش تر خواهد شد و این نکته را نیز باید در نظر داشت که صرف روشن بودن چراغ کتاب فروشی خودش یک کار فرهنگی است و دعوت به کتاب خوانی. 

در این گزارش نگاهی داشته ایم به نقشه پراکندگی برخی از کتاب فروشی های مشهد و معرفی برخی از آن ها. به‌طبع این گزارش کامل نیست و قطعا کتاب‌فروشی‌های مهجوری در گوشه‌وکنار شهر فعالیت می‌کنند که خیلی‌ها اطلاعی از آن‌ها ندارند. از طرفی، کتاب‌فروشی‌هایی هم بودند که دراین سال‌ها به دلایلی که همه ما می‌دانیم تعطیل شده‌اند. نمونه بارزش کتاب‌فروشی «پاتوق کتاب» در خیابان بهجت بود. برای همین همچنان قرار است در همین صفحه و در سلسله گزارش‌هایی به چرایی پراکندگی کتاب‌فروش‌ها در سطح شهر بپردازیم.

خیابان دانشگاه

اگر از سمت میدان تقی آباد یا همان میدان شریعتی وارد خیابان دانشگاه شوید، نخستین جایی که می توانید سراغ کتابی را بگیرید، کتاب فروشی آبان است که سال هاست چراغش از 9 صبح تا 10 شب و حتی بیشتر، یک سره روشن است. دیگر کتاب فروشی های این خیابان عبارت اند از؛ کتاب فروشی «به نشر» شعبه خیابان دانشگاه، کتاب فروشی «سپهری» و «ایران کتاب» در پاساژ دانشگاه، کافه کتاب «آفتاب» در بازار گلستان و کتاب فروشی «فلسطین» نبش چهارراه دکترا.

خیابان احمدآباد

کتاب فروشی های «جاودان خرد»، بین احمدآباد 7 و 9، کتاب فروشی «علامه» بین رضا و ابوذر غفاری، کتاب فروشی «هزارتو» در بولوار رضا، رضا 11، کتاب فروشی «دانشور» در بولوار ملاصدرا، برخی از کتاب فروشی های این محله و خیابان هستند؛ البته پاساژ کتاب در ابتدای بولوار ملاصدرا نیز در اختیار کتاب فروشی هایی است که در حوزه زبان های خارجی فعالیت می کنند.

 پردیس کتاب، بزرگ ترین کتاب فروشی مشهد است که کامل ترین و به روزترین عنوان های کتاب را نیز می توان در اینجا یافت

خیابان ابن سینا

خیابان ابن سینا برای هیچ اهل کتابی ناآشنا نیست، یکی از قدیمی ترین و خوش نام ترین کتاب فروش های این شهر در این خیابان قرار دارد و چندین نسل را تغذیه کرده است. کتاب فروشی امام هنوز با همان سردر و فونت قدیمی بی وقفه و بی تعطیلی باز است. دو کتاب فروشی دیگر این خیابان یکی قلم و دیگری پردیس کتاب است. پردیس کتاب، بزرگ ترین کتاب فروشی مشهد است که کامل ترین و به روزترین عنوان های کتاب را نیز می توان در اینجا یافت.

بولوار سجاد

کتاب فروشی های «به نشر»، «میم»، «آرش»، «خورشید خانم» و شهرکتاب «شاهنامه» از کتاب فروشی هایی هستند که در بولوار سجاد فعالیت می کنند.

خیابان جنت 

طبقه منهای یک پاساژ جنت در خیابان جنت چند کتاب فروشی قدیمی دارد که شاید بسیاری از مشهدی ها با آن ها آشنا نباشند؛ اما این پاساژ که کتاب فروشی های آن بیشتر به فروش کتاب های دست دوم مشغول هستند، می تواند جایی باشد که کتاب های کمیاب را در آن یافت.

خیابان بهجت

اگر کسی دنبال کتاب های مذهبی می گردد، خیابان بهجت بهترین انتخاب است. این خیابان به نوعی بورس کتاب های مذهبی است. مجــتـــمـــع «گنجینـــه کتــاب» و کتاب‌فروشی «رستــگار» معــروف‌تــرین کتاب‌فروشی‌های اطراف مشهدهستند.

بولوار وکیل آباد   

یک کتاب فروشی به تازگی در بولوار وکیل آباد افتتاح شده و آن شعبه دوم پردیس کتاب است. پردیس کتاب2 بین بولوار صیادشیرازی و بولوار حافظ قرار دارد.کتاب فروشی «آنجا» در بولوار دندان پزشکان، کتاب فروشی «به نشر» شعبه امامت و کتاب فروشی های واقع در زیرگذر پارک ملت، از دیگر فعالان این صنف در این منطقه است.

خیابان سعدی 

پاساژ مهتاب در انتهای خیابان سعدی به معرفی نیاز ندارد. پاساژی در سه طبقه که جز چند واحد تجاری آن، مابقی همه کتاب فروشی هستند. بیشتر کتاب فروشی های این مجتمع در حوزه کتاب های درسی و کمک درسی فعالیت می کنند؛ اما چند کتاب فروشی عمومی خوب هم دارد که «شهرکتاب ترانه» و «هیواد» می توانند نیاز مخاطب را برآورده کنند.

نزدیک پاساژ مهتاب، پاساژی به نام پردیس قرار دارد که از بیرون و ظاهر آن به هیچ وجه نمی شود حدس زد که صنفی مانند کتاب فروش ها در آن فعال باشد؛ اما در طبقه منهای دو این مجتمع چند کتاب فروشی فعال وجود دارد که بیشتر به عرضه کتاب های دست دوم مشغول هستند.

223 مجوز کتاب فروشی در مشهد صادر شده است

آنچه که در بالا آمد، آمار بخشی از کتاب فروشی های مشهد است، نه همه کتاب فروشی ها، زیرا آمار دقیقی از تعداد کتاب فروشی های عمومی در دست نیست. نه اتحادیه و نه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، آمار و اطلاعاتی از فعالیت کتاب فروشی ها به تفکیک که آیا کتاب عمومی می فروشند یا زبان، یا مذهبی یا ... ندارند.رئیس اتحادیه کتاب، نوشت افزار و صحاف مشهد به ما می گوید 223 کتاب فروشی (خرده فروشی) در مشهد مجوز گرفته اند و احتمالا همین تعداد فعال هستند؛ اما آمار دقیقی از کتاب فروشی های عمومی مشهد ندارد.

طرحی را داریم با شهرداری پیگیری می کنیم که در سطح شهر تابلوهایی برای راهنمایی و معرفی کتاب فروشی ها داشته باشیم

جواد سیدعباسیان در پاسخ به این سؤال که چرا نوع فعالیت کتاب فروش ها را به تفکیک ندارد، می گوید: ما این اطلاعات را نداریم؛ چون به نوعی اطلاعات خصوصی آن واحد صنفی محسوب می شود، ممکن است یک روز عمومی بفروشد، روز دیگر دوست داشته باشد در حوزه دیگری [مثلا زبان] کتاب بفروشد، برای همین ما دخالتی نداریم و به جزئیات وارد نمی شویم.

او درباره اینکه آیا سامانه ای وجود دارد که شهروندان در صورت نیاز به یافتن نشانی و فعالیت کتاب فروشی به آن رجوع و جست وجو کنند، پاسخ منفی می دهد و بیان می کند: چنین سامانه ای نداریم؛ اما طرحی را داریم با شهرداری پیگیری می کنیم که در سطح شهر تابلوهایی برای راهنمایی و معرفی کتاب فروشی ها داشته باشیم.

اداره ارشاد آمار دقیق کتاب فروشی ها را ندارد

اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز آمار دقیقی از کتاب فروشی ها به تفکیک فعالیت آن ها ندارد. این را جلیل سروری، معاون فرهنگی و رسانه ای این اداره کل می گوید و اضافه می کند: آمار دقیق را خود اتحادیه دارد. ما آمار را فقط وقتی نیاز داریم (مثلا ممکن است سالی دو بار)، از اتحادیه می گیریم. ارتباط ما با اتحادیه هم به اموری مانند معرفی کتاب فروشی ها برای تعرفه های انرژی که فرهنگی محاسبه شود، بحث های مالیاتی و طرح های تسهیلاتی مانند طرح های فصلی پاییزه کتاب است.

همچنین اگر شخصی یا مجموعه ای به ما اعلام کند کتاب غیرمجاز یا مسئله داری در فلان کتاب فروشی توزیع می شود، ما ورود پیدا می کنیم.